18 Mar Wie regelt jouw erfenis – erven of executeur?

Na een overlijden moet er veel geregeld worden aan administratieve, organisatorische en financiële zaken. Bovendien moet de nalatenschap worden afgewikkeld zoals in het testament is vastgelegd. Voor al deze taken wordt vaak bij testament een executeur aangesteld.

EXECUTEUR BIJ TESTAMENT

Sinds 2003 spreken we niet meer van een executeur-testamentair en is het ook niet meer mogelijk een executeur bij codicil te benoemen. Een executeur kan alleen bij testament aangewezen worden. Codicillen die zijn opgemaakt vóór 2003 waarin een executeur is benoemd blijven wel geldig. Een codicil wordt wel nog gebruikt voor het vastleggen van wensen met betrekking tot de uitvaart of nalatenschap in het geval er geen testament opgemaakt is. Echter is het niet meer mogelijk in het codicil een executeur vast te leggen.

WIE MAG ALS EXECUTEUR OPTREDEN

Je kunt zelf bepalen wie je als executeur van de nalatenschap wilt benoemen. Je kunt er natuurlijk voor kiezen om een familielid of vriend als executeur te benoemen, maar bedenk wel dat deze rol een behoorlijke belasting voor diegene betekent. Je kunt ook een notaris of een accountant in het testament benoemen als executeur, maar de kosten die hieraan verbonden zijn kunnen al snel flink oplopen. Deze kosten worden direct uit de nalatenschap betaald en komen dus in mindering op wat jouw erfgenamen krijgen.

Is er geen executeur benoemd, dan zijn het de erfgenamen die gezamenlijk voor de afwikkeling van de nalatenschap moeten zorgdragen. Niet alle erven vinden dat een wenselijke oplossing, bespreek het dan ook op tijd vooraf. Met het zorgvuldig afhandelen van een nalatenschap en alle andere zaken die bij een overlijden komen kijken, is namelijk behoorlijk wat tijd gemoeid. Daarnaast vraagt het om een professionele benadering en juridische, fiscale en financiële deskundigheid. Het is een idee om na te denken over het benoemen van een professionele executeur.

BEVOEGDHEDEN VAN DE EXECUTEUR

De executeur leidt de afwikkeling, ofwel executele, van uw nalatenschap in goede banen. De rechten en de plichten van de executeur staan in het testament. Als de executeur volgens een codicil is benoemd, gelden de rechten en plichten zoals in de wet zijn beschreven.

Volgens de wet heeft een executeur twee belangrijke taken:

1. Het beheren van (de goederen van) de nalatenschap.
2. Het betalen van de schulden van de nalatenschap.

Het doel van deze taken is dat de nalatenschap vervolgens verdeeld kan worden onder de erfgenamen. De executeur moet er dus uiteindelijk voor zorgen dat elke erfgenaam het geld of de goederen krijgt waar hij recht op heeft.

In de praktijk komt het erop neer dat de executeur zorg voor:

• het beheer van de nalatenschap
• het vertegenwoordigen van de erfgenamen
• het aanwijzen van een boedelnotaris
• het opmaken van de boedelbeschrijving
• het aanschrijven van de schuldeisers
• het informeren van een eventuele legataris en het uitkeren van het legaat
• het voldoen van de schulden van de nalatenschap
• het te gelde maken (verkopen) van goederen van de nalatenschap als dat nodig is om de schulden van de nalatenschap te voldoen
• het doen de aangifte voor het successierecht (de executeur is aansprakelijk voor de voldoening van de aanslag successierechten)
• het verschaffen van inlichtingen over de uitoefening van zijn taak aan de erfgenamen

BEHEERSEXECUTEUR OF BEGRAFENISEXECUTEUR?

Een executeur met de bevoegdheden en verplichtingen die de wet de executeur standaard geeft, wordt wel een beheersexecuteur genoemd. Maar het is mogelijk dat de overledene in zijn testament de bevoegdheden van de executeur inperkt.

Zo kan de overledene bijvoorbeeld in zijn testament bepalen dat de executeur niet bevoegd is om het beheer van de nalatenschap te voeren. Dit is het geval als de executeur alleen de bevoegdheid heeft om de uitvaart te regelen en niet meer dan dat. Men spreekt in die situatie ook wel van een begrafenisexecuteur.

Degene die nog betalingen verschuldigd zijn aan de nalatenschap, moeten deze schuld betalen aan de executeur en niet aan de erfgenamen. Op verzoek van de erfgenamen moet de executeur wel inlichtingen aan de erfgenamen verschaffen.

Een voorbeeld.

Nico overlijdt. Hij is weduwnaar en laat een zoon Kees en een dochter Anja na. In zijn testament heeft Nico zijn goede vriend Pieter tot beheersexecuteur benoemd. Pieter moet de nalatenschap als het ware gereed maken voor verdeling. Een tante van Nico heeft destijds een groot bedrag geleend van Nico.

Nico heeft altijd gezegd dat tante de lening pas hoefde terug te betalen als ‘hij er niet meer was.’ Deze tante belt zoon Kees en wil het geleende bedrag aan hem overmaken. Kees wijst de tante erop dat zij niet aan hem, maar aan Pieter in zijn hoedanigheid van beheersexecuteur in de nalatenschap moet betalen.

DE EXECUTEUR EN HET BEHEER VAN DE NALATENSCHAP

Er zijn geen wettelijke regels die precies omschrijven wat er verstaan moet worden onder het beheer van de nalatenschap. In het algemeen wordt aangenomen dat hieronder alle handelingen vallen die nuttig of noodzakelijk zijn om het vermogen (geld en goederen) van de nalatenschap in stand te houden.

Een aantal praktische beheershandelingen zijn bijvoorbeeld:

• Het onderhouden en verzekerd houden van onroerend goed.
• Het doen van de aangifte successierechten
• Het laten taxeren van de inboedel en de woning
• Het onderhouden van de tuin
• Het opzeggen van abonnementen
• Het verkopen van een effectenportefeuile (ter voorkoming van koersverlies)

BOEDELBESCHRIJVING

Volgens de wet moet de executeur ervoor zorgen dat er een inventarisatie wordt gemaakt van de nalatenschap. Deze inventaris noemt men ook wel de boedelbeschrijving. Zonder dat precies duidelijk is wat de omvang van de nalatenschap is, kan de executeur zijn verdere taken ook niet goed uitvoeren.

Het is de meeste gevallen verstandig om voor deze boedelbeschrijving de hulp in te roepen van een zogenaamde boedelnotaris. De executeur mag deze boedelnotaris zelf uitkiezen, de erfgenamen hebben hier niets over te zeggen, zelfs niet bij meerderheid van stemmen.

WANNEER MOET DE BOEDELBESCHRIJVING KLAAR ZIJN?

De termijn waar binnen de boedelbeschrijving gereed moet zijn, staat niet in de wet. Wel moet er sprake zijn van “bekwame spoed”, maar dit is een oprekbaar begrip. Er wordt wel gezegd dat de boedelbeschrijving binnen drie maanden na de overlijdensdatum gereed moet zijn, maar dit is dus geen harde wettelijke voorwaarde.

Als er sprake is van een omvangrijke nalatenschap waaronder een onderneming of ondernemingsvermogen, dan zal een boedelbeschrijving in het algemeen wat meer tijd in beslag nemen dan bij een relatief beperkte nalatenschap.

BOEDELBESCHRIJVING ONDERHANDS OF NOTARIEEL?

De boedelbeschrijving hoeft niet per se bij notariële akte opgemaakt te worden. De executeur kan ook zelf, dus zonder notaris, een inventarisatie van de nalatenschap opstellen. Men noemt dit dan ook wel een onderhandse boedelbeschrijving.

Het voordeel van een notariële boedelbeschrijving is dat hieraan een zogenaamd dwingend bewijsrechtelijk karakter toekomt. Dit houdt in dat wat er in deze notariële akte beschreven is, in feite als vaststaand wordt aangenomen.

Een dergelijke notariële akte versterkt de positie van de executeur tegenover de erfgenamen. Op de in de notariële akte opgenomen boedelbeschrijving valt door de erfgenamen eigenlijk niets meer af te dingen.

Voor een notariële boedelbeschrijving moet de executeur wel een eed afleggen bij de notaris die de akte opmaakt. Ook zal de notaris een controle uitoefenen op de juistheid van de in de notariële akte op te nemen boedelbeschrijving.

NA DE BOEDELBESCHRIJVING

Als de boedelbeschrijving gereed is, moet de executeur de hem bekende schuldeisers aanschrijven met het verzoek een opgave te doen van het exacte bedrag van hun vordering.

Is de schuldeiser een legataris en is zijn adres onbekend dan moet de executeur hiervan melding doen bij de kantonrechter. De kantonrechter zal dan aan de executeur instructies geven met betrekking tot de wijze waarop de betreffende legataris dient te worden opgespoord.

Vervolgens is het de bedoeling dat de executeur de goederen van de nalatenschap te gelde maakt (bijvoorbeeld het onroerend goed verkoopt) en de erfgenamen elk het hun toekomende geldbedrag uitkeert.

SAMENWERKING TUSSEN EXECUTEUR EN ERVEN

De samenwerking tussen de executeur en de erfgenamen kan ook wel eens moeizaam verlopen. Meestal worden de werkzaamheden van de executeur met argusogen gevolgd. Dat komt doordat erfgenamen vaak niet weten hoe de afwikkeling van een erfenis eigenlijk werkt. Ze begrijpen bijvoorbeeld niet waarom ze zolang op hun geld moeten wachten.

Als één van de erfgenamen is benoemd tot executeur geeft dit bij de anderen vaak het idee waarom hij wel en ik niet? Zou hij het wel goed doen en zichzelf niet bevoordelen? Ook een executeur van buiten de familie ondervindt vaak problemen. De erfgenamen vinden het vaak niet prettig dat een vreemde in de familiezaken duikt, en dat de overledene hem daar ook nog toestemming voor heeft verleend.

De executeur wil op zijn beurt graag in alle rust zijn (voor hem vaak onbekende) werk doen zonder dat de erfgenamen voortdurend over zijn schouder meekijken. Toch is het belangrijk dat hij de erfgenamen uitlegt wat hij doet, waarom en hoe hij dat doet. Zo zorgt hij ervoor dat hij een goede verstandhouding met de erfgenamen houdt.

Wanneer komt er een einde aan de werkzaamheden van een executeur?

Normaliter eindigt de taak van een executeur op het moment dat hij zijn taak heeft volbracht. Dat is op het moment dat hij rekening en verantwoording heeft afgelegd tegenover de erfgenamen en de nalatenschap op de juiste wijze (en met instemming van)onder de erfgenamen verdeeld is.

Soms ontstaat er onenigheid tussen de executeur en de erfgenamen over de wijze waarop de executeur zijn werkzaamheden doet. De erfgenamen kunnen in een aantal situaties gezamenlijk een einde maken aan de taak van de executeur:

• Als de nalatenschap lijkt te zijn afgewikkeld, maar er komt binnen een jaar bijvoorbeeld nog een schuld boven water. De erfgenamen kunnen de executeur dan de benodigde middelen (geld) ter beschikking stellen en voor het overige het beheer van de executeur beëindigen.
• Als er meer dan anderhalf jaar verlopen is sinds het begin van het beheer door de executeur.
• Als de erfgenamen vinden dat de executeur zijn taak slecht doet, kunnen zij de kantonrechter verzoeken om de executeur van zijn taak te ontheffen.

TOT SLOT

De afwikkeling van een nalatenschap is een intensief, tijdrovend en ingewikkeld traject. Voor erven is het daarnaast vaak ook nog een emotioneel traject waarbij emoties kunnen oplopen. Als je een testament hebt opgesteld of wilt laten opstellen is de benoeming van een executeur een belangrijke overweging. Laat je dan ook goed en uitvoerig voorlichten!

Zijn er verder vragen naar aanleiding van bovenstaand artikel? Neem gerust contact met ons op via 043-6090160 of info@smeetsuitvaartverzorging.nl.

Op onze website www.smeetsuitvaartverzorging.nl  zijn nog veel meer interessante artikelen te vinden.