18 Mar Hoe zouden we moeten condoleren?
Een tijd geleden kwam ik bij een familie thuis om de uitvaart van een naaste te bespreken. Bij binnenkomst gaf ik alle aanwezigen een hand en condoleerde hen met hun verlies. Enkelen wezen me er op dat ze een vreemd gevoel kregen bij het woord ‘gecondoleerd’ op zichzelf. Naar hun gevoel weinig betekenisvol. Het voelde voor hun dan ook raar dat ik hun een hand gaf en onder andere ‘gecondoleerd’ zei. Een paar weken daarvoor was er echter een familie die aangaf zeer veel waarde te hechten aan het feit dat ik hen op deze manier condoleerde.
Rijst de vraag hoe we om zouden moeten gaan met condoleren, is het puur persoonlijk en wat zou het alternatief eventueel zijn?
Bij een overlijden wordt vaak de vraag gesteld wat nu precies de etiquette is. Vroeger was dat duidelijker dan tegenwoordig. Nu gaat het veel meer om de individuele wensen. Gewoontes en tradities veranderen waardoor men soms niet meer weet wat de correcte manier is om ergens mee om te gaan.
Ook het condoleren is aan verandering onderhevig. Enerzijds ingegeven door verandering in familieomvang, soort uitvaart (meer crematies dan begrafenissen) en veranderde intensiteit waarmee we tegenwoordig onze sociale contacten onderhouden, anderzijds door digitalisering. Daarnaast blijkt dat de meningen over hoe we zouden moeten condoleren verdeeld zijn.
Wat zegt de etiquette?
De etiquette geeft verschillende manieren om te condoleren echter schrijft niet voor wat je moet zeggen of welke woorden je zou moeten gebruiken. Je bent vrij om op basis van je afstand tot de overledene of nabestaanden zelf te bepalen wat jou geschikt lijkt. Daarnaast kan het zo zijn dat je er voor kiest om niet in persoon te condoleren omdat je iemand wel kende maar niet heel goed. Of de overledene of nabestaanden staan juist heel dichtbij waardoor het goed voelt om hen persoonlijk te condoleren of even langs te gaan. Ieder zal daar zijn eigen gevoel in moeten volgen, doe waar je jezelf het prettigst bij voelt. Het belangrijkste is immers dát je iets laat horen
Op welke manieren kun je condoleren
Mondeling
Bij een mondelinge condoleance op de dag van de uitvaart is het gebruikelijk dat de familie in volgorde van nabijheid opgesteld staat en wel zo: Is de echtgenoot overleden, dan staat de echtgenote als eerste en dan de kinderen in volgorde van leeftijd.
Wees kort en bondig met je condoleance. Een condoleance is niet bedoeld om herinneringen op te halen. De tijd is over het algemeen beperkt en het is voor anderen niet prettig om te moeten wachten. Het is ook mogelijk dat de familie zich niet opstelt in een rij, maar zich tussen de genodigden begeeft om iedereen de hand te drukken en even te spreken. Het gevaar is echter dat men al gauw in gesprek raakt en daardoor mensen overslaat.
Schriftelijk
Indien je als nabestaande geen persoonlijke condoleances wilt – de kennissenkring van de overledene is je totaal onbekend en/of je verwacht heel veel mensen en/of het is een te zware lichamelijke of geestelijke belasting – dan kunt je dit in de kaart en/of advertentie vermelden met de zin:
‘Condoleances uitsluitend schriftelijk’
Vaak ligt er bij binnenkomst van de afscheidslocatie een condoleanceboek klaar. Hier kun je je contactgegevens achterlaten. Het condoleanceboek wordt na de uitvaart door de uitvaartondernemer aan de nabestaanden overhandigd. Zo kunnen zij zien wie op de uitvaart aanwezig was en eventueel een dankbetuiging sturen. In een condoleanceboek is echter vaak geen tot weinig ruimte voor een persoonlijke boodschap waardoor er ook vaak gekozen wordt om te condoleren door middel van een mooie kaart met enkele persoonlijke woorden of het schrijven van een briefje. Een kaart of een persoonlijk briefje kan overigens altijd, ook als je de familie niet goed kent. Of juist andersom, je kent de familie goed, maar de overledene niet. Wel is het een goede gewoonte om een dergelijke kaart of brief met de hand te schrijven.
We zien ook steeds vaker dat er condoleancekaartjes klaarliggen of worden meegestuurd in de rouwkaart. Deze kaartjes zijn op licht en mooi papier gedrukt. Er is naast ruimte voor naam en adres, ook ruimte voor persoonlijke woorden. Dit kaartje kunnen de genodigden op de afscheidslocatie schrijven en bij de uitvaart in de daarvoor bestemde box achterlaten. De uitvaartverzorger overhandigt na afloop van de uitvaart de kaartjes aan de nabestaanden.
Het voordeel van schriftelijk condoleren is dat nabestaanden de condoleance kunnen lezen wanneer ze er tijd voor hebben. En ook dat ze in de periode na de uitvaart de kaarten en briefjes kunnen herlezen. Dit kan hen helpen in hun rouwverwerking. Vindt je het moeilijk om voor het condoleren de juiste woorden te vinden, dan kunt je ook kiezen voor bijvoorbeeld een mooi gedichtje.
Online condoleren
Een moderne manier van condoleren is via een online condoleance register. Online condoleren wordt steeds vaker via de uitvaartondernemer aangeboden. Een online
condoleren middels online condoleanceregister
register biedt je de mogelijkheid om rustig na te denken over de woorden die je kiest om je medeleven te tonen. Daarnaast is er bij een plechtigheid vaak weinig tijd om nabestaanden wat uitgebreider te condoleren. Een online condoleance maakt het mogelijk om de steunbetuigingen rustig in ontvangst te nemen.
Daarnaast is het vaak zo dat de nabestaanden niet iedereen uit het netwerk van de overledene kennen. Dit maakt persoonlijk condoleren soms wat onwennig. Je kent elkaar immers niet. Ook kan het zijn dat iemand niet aanwezig kan zijn bij de uitvaart of de overledene wel gekend heeft maar niet in voldoende directe mate om naar de uitvaart te gaan, maar toch zijn condoleance aan de nabestaanden wilt uiten.
De drempel bij online condoleren is lager waardoor er gemakkelijker gezegd kan worden wat je wilt. Steunbetuigingen uit onverwachte hoek zijn erg waardevol voor nabestaanden. Door de verschillende reacties en steunbetuigingen vanuit een breder veld dan enkel de aanwezigen bij de uitvaart ontstaat een persoonlijk monument voor de overledene.
Bloemen sturen
Het sturen van bloemen is meestal aangegeven op de rouwkaart. Houdt je hier aan. Staat er niets, dan is het toegestaan om bloemen te sturen, al dan niet voorzien van een kaartje, lint of anoniem. Stuur deze altijd naar de plaats waar de overledene is opgebaard en niet naar het correspondentieadres. Je kunt ook bloemen meenemen om deze op de dag zelf bij de kist leggen. Of overhandig ze aan de uitvaartondernemer, deze zal ze voorafgaand aan de afscheidsceremonie dan bij de kist leggen.
Verschillende momenten van condoleren
Het kan zijn dat de familie een aparte condoleance organiseert voordat de uitvaartplechtigheid plaats vindt. Dit kan samen vallen met de opbaring van overledene. Ontvang je een rouwkaart waarop dat vermeld staat, dan hoor je dus tot de genodigden. Je kunt zowel naar de condoleance vooraf gaan als naar de uitvaart zelf. Maar je kunt ook kiezen voor een van beide mogelijkheden. Als de familie een advertentie plaatst in een krant en de condoleance wordt hierin vermeld, dan is iedereen welkom.
Vaak is er ook na de plechtigheid ruimte om de familie te condoleren. Ben je al naar de condoleance voorafgaande aan de uitvaart geweest, laat het daar dan bij. Je hebt immers al contact gehad en je medeleven uitgesproken en wellicht ook het condoleance register getekend.
Condoleanceavond
We noemden hiervoor al de mogelijkheid van het organiseren van een apart moment om te condoleren Een voorbeeld hiervan is een condoleance-avond, in Limburg vaak rouwbezoek genoemd. Belangstellenden kunnen op deze manier afscheid nemen van de overledene en is er de mogelijkheid nabestaanden te condoleren, voor de mensen die niet naar de uitvaart zelf gaan.
Tot slot
Condoleren is een persoonlijke aangelegenheid. Niet alleen vanwege het ontstaan van de noodzaak maar ook wat betreft verwachting van de ontvanger van de condoleance. Er zijn meerdere manieren om te condoleren, maar wat we moeten zeggen en of dat is waar de nabestaanden behoefte aan hebben blijft moeilijk in te schatten. We kunnen denk ik concluderen dat het in ieder geval belangrijk is dát je condoleert, hoewel ik na de opmerking van eerder genoemde nabestaanden wel even een tijdje heb getwijfeld. Want hoe doe je het goed? 1 ding is zeker, niets doen is sowieso niet goed!
No Comments